Badania UX jako fundament tworzenia produktów cyfrowych

Badania UX to strategiczna inwestycja 

Już na samym początku procesu projektowego warto spojrzeć na badania UX nie jak na jednorazowe działania, lecz jak na rozbudowany proces, który ma bezpośredni wpływ na wynik biznesowy. Strona biznesowa często wie, że zrozumienie potrzeb użytkownika jest niezbędne, ale nie zawsze rozumie złożoność, jakiej wymaga poprawne prowadzenie badań. Analizy rynku, warsztaty z przedstawicielami biznesu, wywiady z użytkownikami czy testy użyteczności – to tylko kilka elementów składających się na profesjonalnie przygotowany proces badawczy. 

Warto pamiętać, że źle przeprowadzone badania UX przynoszą gorsze skutki niż ich całkowity brak. Mylne dane prowadzą do błędnych decyzji i strategicznych strat. Jako partner wspierający firmy we wdrażaniu nowych rozwiązań cyfrowych, dbamy zarówno o rzetelność działań badawczych, jak i właściwą interpretację wniosków. Dopiero wtedy te informacje przekuwamy w rekomendacje biznesowe i projektowe. Dzięki takiemu podejściu minimalizujemy ryzyko kosztownych poprawek już po wdrożeniu, a finalny produkt trafia w realne oczekiwania rynku.

Wszechobecność produktów cyfrowych: szanse i wyzwania

Produkty trudne w obsłudze lub pozbawione wartości dla użytkownika są porzucane bardzo szybko. Badania pokazują, że ponad połowa pobranych aplikacji zostaje usunięta w ciągu pierwszych 30 dni. To zjawisko nie tylko generuje straty finansowe, ale również podważa zaufanie do marki. Reputacja i jej rozpoznawalność budowana jest w dużej mierze przez doświadczenia użytkowników, dlatego ignorowanie ich potrzeb może prowadzić do kosztownych błędów. 

User Experience i User Centred Design 

Podstawą skutecznego projektowania produktów cyfrowych jest uwzględnienie doświadczeń użytkowników (user experience). Definicji tego terminu jest wiele, jednak najbardziej istotę user experience przedstawiają cechy samych produktów takie jak:

1. Użyteczność – produkty muszą być funkcjonalne i łatwe w obsłudze.
2. Atrakcyjność – estetyka oraz wrażenie wizualne produktu wzbudzają zainteresowanie.
3. Emocje – dobrze zaprojektowane produkty budzi pozytywne emocje i przywiązanie użytkownika. 

User-Centered Design, czyli projektowanie zorientowane na użytkownika, zakłada iteracyjny proces projektowy, w którym na każdym etapie uwzględniane są potrzeby użytkownika. Taki proces obejmuje przede wszystkim same badania, następnie ich analizę, projektowanie oraz weryfikację, które stanowią fundament ciągłego doskonalenia produktów. Analiza pozwala lepiej zrozumieć potrzeby użytkowników, projektowanie jest tworzeniem rozwiązań, a testowanie umożliwia doskonalenie i rozwój produktu.

Badania user experience - podstawą zawsze są dane

Badania UX z użytkownikami są punktem wyjścia całego procesu projektowania zorientowanego na użytkownika (UCD). Wspierają projektantów w tworzeniu rozwiązań dopasowanych do rzeczywistych potrzeb odbiorców. Wynika to założenia, że projektanci, choć wysoce kompetentni, nie są w stanie przewidzieć wszystkich zachowań i reakcji użytkowników w złożonych kontekstach użycia produktu. 

Profesjonalne badania UX minimalizują ryzyko opierania decyzji na jednostkowych, subiektywnych wnioskach. Eliminują one efekt, w którym opinia jednej osoby jest błędnie traktowana jako reprezentatywna dla całej grupy, oraz ryzyko iluzorycznego konsensusu wynikającego z efektu grupowej zgody. Dzięki zastosowaniu zaawansowanych metod badawczych opartych na wiedzy socjologicznej i doświadczeniu ekspertów uzyskujemy obiektywne, wiarygodne dane. To podejście umożliwia podejmowanie decyzji strategicznych, które skutecznie minimalizują potencjalne błędy i niepotrzebne ryzyko.

Na początkowym etapie projektowania przeprowadza się badania potrzeb, które obejmują zbieranie wymagań oraz analizę zachowań i oczekiwań przyszłych użytkowników. Celem tych badań jest uzyskanie pełniejszego obrazu problemów, które produkt ma rozwiązywać, oraz określenie psychologicznych i funkcjonalnych cech grup docelowych. Na tym etapie projektanci identyfikują kluczowe elementy, które wpłyną na projektowanie funkcji oraz interfejsów.

W fazie ewaluacji badania użytkowników pozwalają na weryfikowanie już istniejącego produktu. Umożliwia to ocenę, jak proponowane rozwiązanie sprawdza się w codziennym użytkowaniu. Identyfikuje się także wszelkie problemy, które mogłyby wpłynąć na użyteczność, wydajność lub satysfakcję odbiorców. 

Ostatni etap obejmuje optymalizację rozwiązania po jego wdrożeniu. Badania użytkowników w tym kontekście dostarczają cennych informacji na temat rzeczywistych doświadczeń odbiorców. 

Badacz UX to kluczowa osoba w procesie projektowania

Badacz UX pełni rolę łącznika między światem użytkowników a zespołem projektowym. Jego zadaniem jest nie tylko konstrukcja odpowiednich narzędzi badawczych, ale przede wszystkim interpretacja zebranych danych i przekładanie ich na konkretne rekomendacje projektowe. Warto pamiętać, że projektowanie bazujące na wynikach badań nie sprowadza się do bezkrytycznego wdrażania sugestii użytkowników. Polega ono na rozpoznawaniu powtarzających się wzorców, identyfikowaniu przyczyn trudności oraz odkrywaniu nowych, niewykorzystanych obszarów. 

Dane z badań stanowią bazę, która wspiera zespołowe tworzenie rozwiązań. To duża odpowiedzialność, ponieważ badacz UX musi biegle poruszać się w metodologii i praktykach badawczych, a jednocześnie rozumieć proces projektowania i tworzenia produktów. Istotne jest też, by badacz i projektant posługiwali się wspólnym językiem oraz potrafili razem wypracowywać narzędzia modelowania i ściśle współpracować przy opracowywaniu rozwiązań.

Klasyfikacja metod badawczych UX według różnych kryteriów

W projektowaniu user experience istnieje wiele sposobów porządkowania i selekcji metod badawczych. Poniższa, wielowymiarowa klasyfikacja pozwala lepiej dopasować techniki do konkretnych celów projektowych i warunków prowadzenia badań:

Korzyści z wykorzystywania badań w procesie projektowym

Ograniczanie ryzyka nietrafionych inwestycji

Badania user experience pozwalają przełożyć założenia projektowe na zweryfikowane dane, co istotnie ogranicza niepewność i zmniejsza ryzyko kosztownych błędów. Dzięki temu zespoły nie tracą czasu ani środków na projekty, które nie odpowiadają na rzeczywiste potrzeby odbiorców. Firma inwestuje w przemyślane rozwiązania i wdraża produkty, których rzeczywiście potrzebują użytkownicy. To ograniczenie ryzyka dzieje się poprzez:

• Uchwycenie perspektywy użytkownika

Choć twórcy produktu mają zwykle bogatą wiedzę branżową oraz technologiczne kompetencje, rzadko bywają jednocześnie docelowymi odbiorcami. Ich spojrzenie nie uwzględnia wszystkich realnych wyzwań czy ograniczeń, z jakimi mierzą się użytkownicy w codziennym korzystaniu z rozwiązania. Co więcej, znajomość założeń biznesowych, mechaniki działań poszczególnych funkcjonalności może być dla nich ograniczeniem w znalezieniu potencjalnych problemów. Badania przynoszą informacje o prawdziwych potrzebach i pomagają uniknąć pułapki patrzenia na produkt wyłącznie z perspektywy jego twórcy.

• Zrozumienie nietypowych potrzeb wąskich grup

Badania okazują się nieocenione przy opracowywaniu produktów dla grup o bardzo zróżnicowanych potrzebach i doświadczeniach. O ile łatwiej będzie nam zrozumieć potrzeby osób podobnych do nas, o tyle utożsamienie się z problemami dziecka, czy eksperta z kompletnie innej dziedziny niż nasza, może być niemożliwe. Zebranie rzetelnej wiedzy o tych specyficznych wymaganiach oraz jej weryfikacja podczas testów użytkowych pozwalają uniknąć oderwania od realiów.

Podnoszenie kompetencji w zespole projektowym

Systematyczne badania z udziałem użytkowników nie tylko pomagają dostrzec ukryte problemy czy niewykorzystane szanse, ale służą również ciągłemu rozwojowi zespołu. Nawet najbardziej doświadczeni specjaliści potrafią być zaskoczeni tym, jak w praktyce wygląda proces nauki korzystania z produktu. Ta konfrontacja z rzeczywistością jest najlepszą drogą do weryfikacji pierwotnych założeń projektowych. Każda kolejna iteracja przebiega dzięki temu sprawniej, a wnioski płynące z testów stają się wspólnym zasobem wiedzy dla wszystkich członków – od projektantów po biznes. 

Zastrzyk innowacji wsparty realnymi potrzebami rynku

Użytkownicy wcale nie muszą być projektantami, by zaskoczyć kreatywnym pomysłem czy zwrócić uwagę na problem, którego nikt dotąd nie dostrzegał. Czasem drobna uwaga rzucana podczas testów staje się impulsem, który pozwala przeobrazić niepozorny prototyp w wyróżniające się rynkowo rozwiązanie. Z biznesowej perspektywy ta otwartość na autentyczne spostrzeżenia klientów przekłada się na kulturę ciągłego udoskonalania i szybkiego reagowania na zmieniające się wymagania odbiorców.

Empatia do swoich odbiorców

Bezpośredni kontakt z użytkownikami – czy to w trakcie wywiadów, obserwacji, czy warsztatów – pozwala zespołowi doświadczyć wyzwań, z jakimi mierzą się odbiorcy. Takie zanurzenie się w codzienny kontekst użytkownika naturalnie wzmacnia empatię i ułatwia zrozumienie potrzeb oraz ograniczeń drugiej strony. To wszystko skutkuje lepszym poznaniem, ale też poznaniem konkretnych problemów danej osoby.

Projektant-badacz w procesie tworzenia produktu

W BB8 najważniejszą wartością jest połączenie kompetencji projektowych z umiejętnościami badawczymi w jednej osobie. Dzięki temu proces projektowania – od wstępnej analizy i definiowania wymagań, przez testy z użytkownikami, po finalne wdrożenie – przebiega znacznie sprawniej i efektywniej. Projektant-badacz natychmiast wykorzystuje uzyskane informacje w procesie tworzenia, co pozwala uniknąć nietrafionych rozwiązań i skraca czas niezbędny do wprowadzania zmian.  

Dla naszego klienta oznacza to pewność, że wypracowywane produkty nie tylko prezentują się atrakcyjnie, lecz przede wszystkim odpowiadają na wyzwania i oczekiwania rynku. W efekcie każdy projekt, nad którym pracujemy, znajduje solidne oparcie w danych, a nie jedynie w przewidywaniach czy ogólnych założeniach.